DÜNYA ÇÖLYAK GÜNÜ’NDE GLUTENSİZ BESLENMEYE BAKIŞ
Çölyak Hastalığı; buğday, arpada ve çavdarda bulunan bir protein olan glutenin tüketimiyle tetiklenen bir otoimmün hastalıktır. Bu hastalığa sahip bireylerde, glüten tüketimi, ince bağırsağa saldıran bir bağışıklık tepkisini tetikleyerek, bağırsağı kaplayan ve besin emilimini artıran villuslara (küçük parmak benzeri çıkıntılara) zarar verir. Villuslar hasar gördüğünde, vücudun besin maddelerini etkili bir şekilde absorbe etme yeteneği sekteye uğrar, bu da yetersiz beslenmeye ve osteoporozdan nörolojik durumlara kadar birçok başka komplikasyona yol açar.
Çölyak Hastalığının semptomları bireyler arasında önemli ölçüde farklılık gösterebilir ve bu da tanıyı zorlaştırır. Bazıları ishal, karın ağrısı ve şişkinlik gibi klasik semptomlar yaşayabilirken, diğerleri eklem ağrısı, anemi veya diş minesi bozuklukları gibi daha az belirgin semptomlara sahip olabilir.
Şu anda Çölyak Hastalığının tek etkili tedavisi, yaşam boyu sıkı bir glutensiz diyettir. Bu diyete bağlı kalmak bağırsak zarının iyileşmesine, daha fazla hasarın önlenmesine ve semptomların hafifletilmesine olanak tanır. Sadece ekmek ve makarna gibi bariz gluten kaynaklarından kaçınmak değil, aynı zamanda soslar, çeşniler ve hatta bazı ilaçlar ve takviyeler gibi gizli kaynaklara karşı da dikkatli olmayı gerektirir.
Glutensiz ürünler genellikle tam tahıllarda bulunan lif, demir ve B vitaminleri gibi temel besin maddelerinden yoksundur. Buna ek olarak, birçok glutensiz paketlenmiş gıda, doku ve tat kaybını yüksek düzeyde yağ ve şekerle telafi eder; bu da, uygun şekilde yönetilmediği takdirde kilo alımına ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir. Dengeli glutensiz beslenmenin sağlanması için doğal olarak glutensiz ve besin açısından zengin gıdalara odaklanmak çok önemlidir.
Tam Tahılları Tercih Etmek: Kinoa, karabuğday ve kahverengi pirinç gibi tam tahıllar tercih edilmelidir. Bunlar lif ve temel besin maddeleri bakımından yüksektir.
Demir ve B Vitaminlerini Birleştirmek: Yağsız et, balık, baklagiller, tohumlar ve yeşil yapraklı sebzeler, zenginleştirilmiş ekmek tahıl eksikliğini telafi etmeye yardımcı olabilir.
Liflere Odaklanmak: Birçok glutensiz tahılın lif oranı düşük olduğundan, lif ihtiyaçlarınızı karşılamak için meyveler, sebzeler, kuruyemişler ve tohumlar gibi diğer kaynaklara bakılmalıdır.
Etiketleri Dikkatlice Okumak: Bir ürünün glutensiz olarak etiketlenmesi onun daha sağlıklı olduğu anlamına gelmez. İlave şeker ve yağ oranı yüksek ürünlerden kaçınılmalıdır.
Çölyak Hastalığı, diyet ayarlamalarından daha fazlasını gerektiren ciddi bir otoimmün durumdur; tam bir yaşam tarzı değişikliği gerektirir. Glutensiz beslenme eğilimi şüphesiz hastalığa daha fazla dikkat çekmiş olsa da, bir yaşam tarzı seçeneği olarak glutenden kaçınmayı seçmek ile tıbbi zorunluluktan dolayı glutenden kaçınmak arasındaki ayrımın farkına varmak çok önemlidir.
Çölyak Hastalığı teşhisi konan kişiler için glutensiz beslenmeye bağlılık bir trend değil, yaşam boyu sürecek bir zorunluluktur. Anlayış, eğitim ve toplum desteği, hastalığın yönetilmesinde ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesinde önemli rol oynar.
DİYETİSYEN GÜLİN ALTUN – EDİRNE ÖZEL EKOL HASTANESİ